معلولیت به آسیب های ناشی از اختلال و ناتوانی گفته می شود که منجر به ایجاد محدودیت و جلوگیری از ایفای نقش طبیعی فرد در زندگی می گردد. این نقش بر اساس جنسیت، سن، عوامل اجتماعی و فرهنگی متفاوت است.
به مناسبت روز جهانی معلولان در ادامه مطلبی می خوانیم:
معلولیت در واقع، ناتوانی
در انجام همه یا بخشی از فعالیت های روزمره اطلاق می گردد. سازمان جهانی بهداشت معلولیت را اختلال
ارتباطی میان فرد و محیط تعریف کرده است. بزرگترین اقلیت جهان معلولین هستند که
10% هر جامعه را شامل می شوند. دسته بندی معلولیت به دو نوع جسمی و ذهنی و هر یک دارای زیر شاخه هایی می
باشند. در ایران آمار افراد معلول بدلیل اختلاف نظرات، دقیق مشخص نمی باشد. اما
بطور حدودی، تعداد این افراد به 10 میلیون نفر می رسند. بنابراین ایجاد امکانات بهداشتی رفاهی همچون
خدمات پرستاری در منزل، افزایش مراکز توان درمانی و اعطای بودجه های مناسب در این
حیطه، همه از مواردی هستند که در این خصوص باید پیاده سازی شود.
معلولیت چیست؟
معلولیت به آسیب های ناشی از اختلال و ناتوانی گفته می شود
که منجر به ایجاد محدودیت و جلوگیری از ایفای نقش طبیعی فرد در زندگی می گردد. این
نقش بر اساس جنسیت، سن، عوامل اجتماعی و فرهنگی به عهده فرد گذاشته شده است.
فرد دارای معلولیت یا معلول: کسی است که بخشی از توانایی های فیزیکی، جسمی،
اجتماعی، حرفه ای، ذهنی و روانی خود را از دست داده و یا اصلا بدست نیاورده است.
مثلا
تصور کنید فردی انگشت کوچک پایش قطع شده باشد، ولی تحت تاثیر این اتفاق اینقدر
ناراحت و غمگین است که دیگر حتی از اتاقش هم بیرون نمی آید، در نتیجه این فرد
دارای معلولیت حساب می شود! چون از تمام زندگی شخصی و اجتماعی خود عقب مانده است.
علل معلولیت ها
از جمله بیشترین علل
معلولیت ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
ژنتیک: عواملی هستند که از راه انتقال ژن ها از والدین به
فرزندان، ایجاد اختلال می کنند. مانند سندروم داون.
مادرزادی: این اختلالات پایه ی
ژنتیک ندارند اما در طی دوران بارداری برای فرد پیش می آیند. مثلا مصرف دارو یا
سندروم جنین الکلی.
عارضه ای: این خود به دسته های زیر
تقسیم بندی می شود: الف) علل
تروماتیک: ناشی از ضربه و آسیب است.
مثل تصادف، حوادث ناشی از کار، جنگ ها و...
ب) علل بیماری: تمام بیماری هایی که سیر مزمن و طولانی دارند که
منجر به معلولیت می شوند. مانند بیماری های قلبی عروقی، کلیوی، تنفسی و دیابت.
انواع معلولیت ها
معلولین را با توجه به
نوع و ماهیت اختلالاتی که دارند می توان به چهار دسته تقسیم بندی کرد:
الف) معلولین ذهنی
در تقسیم بندی طبقات مختلف از یکدیگر، کسانی در معلولین ذهنی
قرار می گیرند که دچار نارسایی یا تاخیر در رشد قوای ذهنی شده باشند. مثلا کم توانی
ذهنی.
ب) معلولین روانی
تمام مبتلایان به بیماری های مزمن روانی که پیامد بیماریشان در
زندگی فرد و اجتماعی انسان تاثیر بگذارد و موجب ناتوانی و معلولیت گردد در این
دسته هستند.
هنوز طبقه بندی رضایت بخش
و خیلی کاملی از اختلالات روانی
وجود ندارد. اول به دلیل اینکه ناشی از مغز و تفکر است و هنوز بسیار ناشناخته است.
دوم اینکه میزان اختلالات مختلف بسیار گسترده و در موارد زیادی شبیه و در مواردی
هم متفاوت هستند.
اما ۵ دسته از نشانه های شایع در اختلالات روانی عبارتند از:
1-
اختلالات
ادراک
2- اختلالات تفکر
3- اختلالات حافظه
4- اختلالات عاطفه
5-
اختلالات
هوشیاری
ج) معلولین جسمی:
افراد مبتلا به ضایعات و
اختلالات جسمی در این دسته هستند. از شایع ترین معلولیت های جسمی می توان به نقص
عضو ها، ضایعات نخاعی، ناهنجاری های مربوط به اسکلت، استخوان ها و... اشاره کرد.
د) معلولین اجتماعی
در بررسی معلولین اجتماعی،
قشری که جامعه را طرد می کنند و کنار می گذارند قرار می گیرند. مثلا معتادین،
بزهکاران، بی سرپرستان، محکومین زندان ها و...
۱ . کودکان آسیب دیده
۲ . محکومین درازمدت زندان ها
۳.
معتادین
۴ . متکدیان
این افراد عموما نیاز به
همکاری فردی، خانوادگی و اجتماعی دارند. از متخصصان این حیطه مددکاران اجتماعی هستند که با نگرش
همه جانبه سعی در یاری رساندن به این افراد دارند.
توانبخشی انواع معلولیت
ها
رشته های توانبخشی شامل
گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، ارتز و پروتز و شنوایی شناسی می باشند.
بر اساس اختلالاتی که فرد
دارد می تواند رشته های مددکاری اجتماعی، پزشکی، روانشناسی نیز به مجموعه درمان اضافه شود.