کهن‌سالی و سالمندی آغاز فصل نوین زندگی

به مناسبت هفته جهانی سالمندان در ادامه مطلبی با هم می خوانیم:

تغذیه سالمندان، یکی از مسائل مهم می باشد، با افزایش سن، نیاز آنها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود. در این بحث به بررسی تغذیه‌ سالمندان و نیز نیاز های آنها خواهیم پرداخت.

تغذیه در سالمندان

پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌ های فیزیکی و افزایش بیماری های مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آن‌ ها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه سالمندان می باشد.

با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود.

اهمیت تغذیه سالمندان

توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیاز های تغذیه اهمیت دارد. رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال ‌های عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتی بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماری ‌های شایع همچون فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد.

تغذیه سالمندان و عادات غذایی مطلوب و صحیح در پیشگیری از این بیماری ‌ها مؤثر است، در نتیجه اگر اصول تغذیه سالمندان رعایت شود کمتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ ها قرار می‌گیرند و این خود منجر به بهبود کیفیت زندگی آنان خواهد شد.

عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ سالمندان :

مشکلات روحی و روانی می تواند در تغذیه سالمندان تاثیر گذار باشد.  

- عوامل جسمانی موثر در تغذیه سالمندان: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماری های مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان ‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی‌، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها .

-  تاثیر مشکلات روحی و روانی در نوع تغذیه سالمندان: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر.

- از عوامل تاثیر گذار در انتخاب نوع تغذیه سالمندان مشکلات اقتصادی می باشد: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه.

 وضعیت تغذیه سالمندان :

یکی از نکات مهم در تغذیه سالمندان مصرف فراوان مایعات می باشد. 

1- در این سنین رعایت اصل تنوع در برنامه ریزی غذایی و در عین حال توجه به عادات غذایی و شیوه زندگی فرد سالمند بسیار اهمیت دارد.

2- برای جلوگیری از مشکلات عاطفی- احساسی سالمندان، بهتر است به عادات غذایی آنها احترام گذارده شود و هر گونه تغییری با ملایمت و تفاهم به وجود آید.

3- با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان، مصرف کافی مایعات ( ۸  تا ۱۰ لیوان در روز ) و مواد پرفیبر نظیر نان تهیه شده از گندم کامل و میوه هایی مثل گلابی رسیده، آلو، آلو زرد و سبزی ها اهمیت دارد. همچنین هشدار دادن به سالمند در مورد مصرف بی رویه مسهل ها می تواند مفید باشد.

4- تأکید می شود که سالمندان از غذا های پرچرب و سرخ شده، سس مایونز استفاده نکنند.

5- توصیه می شود تعداد وعده های غذایی سالمندان افزایش داده شود (حداقل ۵ وعده در روز ) و در هر وعده مقدار غذای کمتری مصرف شود.

6- در سالمندانی که جویدن غذا برای آنها مشکل است، مصرف غذا های نرم مثل انواع پوره، گوشت نرم، سوپ، آشی که حبوبات زیاد ندارد و آب میوه توصیه می شود.

7- برخی از سالمندان ممکن است مبتلا به فشارخون بالا باشند، در این مورد رژیم غذایی کم سدیم و در صورت نیاز، کاهش وزن پیشنهاد می شود.

8- برای تنظیم رژیم غذایی برای کاهش وزن در سالمندانی که اضافه وزن دارند، حتما باید با متخصص تغذیه مشورت شود.

 9- رژیم غذایی سالمند باید دارای مواد غذایی غنی از ویتامین ها و املاح به ویژه کلسیم و آهن باشد لذا مصرف شیر و لبنیات، غذا های گوشتی و سبزی ها و میوه ها بسیار تأکید می شود.

 10 – در صورتی که پدربزرگ ، مادربزرگ یا سالمندی دارید که تنها زندگی می کند آنها را در جمع خود آورده و به وعده های غذایی که تهیه نموده اید مهمان نمایید . سالمندان با فرزندان اشتهای بهتری پیدا می کنند .

 ویتامین ها و مواد معدنی لازم در تغذیه سالمندان :

در انتخاب نوع تغذیه سالمندان باید به بیماری های آنها نیز توجه کرد.

جذب کلسیم و ویتامین D  بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد که خود اثر مخربی بر سلامت استخوان‌ها دارد و سبب افزایش احتمال شکستگی‌ های استخوانی می‌شود. بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم ( مانند شیر و لبنیات ) و تأمین ویتامین D  استفاده از نور آفتاب افزایش می‌یابد.

 قرار گرفتن به مدت طولانی‌ تر در معرض نور مستقیم خورشید و مصرف جگر و روغن کبد ماهی برای تأمین ویتامین D  توصیه می‌شود. بر این اساس توصیه می‌شود زنان بالای ۵۰ سالی که تحت درمان با استروژن نیستند و همچنین همه بزرگسالان بالای ۶۵ سال ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز مکمل دارویی کلسیم مصرف کنند. شیر و لبنیات از منابع غنی کلسیم هستند.

نکته کلی در خصوص تغذیه سالمندان :

بهترین راه برای دستیابی و حفظ یک وزن مناسب و ایده‌آل در حالی که سن شما بالاتر می‌رود، دریافت کالری کمتر نسبت به زمانی است که شما جوان‌تر بودید و اطمینان از اینکه بیشتر چیزی که شما می‌خورید مغذی است و چربی و قند کمی نیز دارد. از چربی‌ های اشباع و ترانس اجتناب کنید.

به همین دلیل شناخت درست از نیاز های تغذیه سالمندان اهمیت ویژه دارد. نیاز های تغذیه ای سالمندان را می توان در انرژی، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی، مایعات و فیبر غذایی دسته بندی کرد.